SAHİH-İ BUHARİ

Bablar - Konular - Numaralar

FEDAİLU LEYLETİ’L-KADR

<< 949 >>

باب: تحري ليلة القدر في الوتر من العشر الأواخر.

3- Kadir Gecesini, Ramazanın Son On Gününün Tekli Gecelerinde Aramak

 

-فيه عن عبادة. [ر:1919]

Bu konuda Ubade'den bir rivayet vardır.

 

حدثنا قتيبة بن سعيد: حدثنا إسماعيل بن جعفر: حدثنا أبو سهيل، عن أبيه، عن عائشة رضي الله عنها:

 أن رسول الله صلى الله عليه وسلم قال: (تحروا ليلة القدر في الوتر، من العشر الأواخر من رمضان).

 

[-2017-] Aişe r.anha Resulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in şöyle buyurduğunu söylemiştir: "Kadir gecesini, Ramazan'ın son on gününün tekli gecelerinde arayınız".

 

Tekrar: 2019,  2020

 

 

حدثنا إبراهيم بن حمزة قال: حدثني ابن أبي حازم والدراوردي، عن يزيد، عن محمد بن إبراهيم، عن أبي سلمة، عن أبي سعيد الخدري رضي الله عنه:

 كان رسول الله صلى الله عليه وسلم يجاور في رمضان العشر التي في وسط الشهر، فإذا كان حين يمسي من عشرين ليلة تمضي ويستقبل إحدى وعشرين، رجع إلى مسكنه، ورجع من كان يجاور معه، وأنه أقام في شهر جاور فيه الليلة التي كان يرجع فيها، فخطب الناس، فأمرهم ما شاء الله، ثم قال: (كنت أجاور هذه العشر، ثم قد بدا لي أن أجاور هذه العشر الأواخر، فمن كان اعتكف معي فليثبت في معتكفه، وقد أريت هذه الليلة، ثم أنسيتها، فابتغوها في العشر الأواخر، وابتغوها في كل وتر، وقد رأيتني أسجد في ماء وطين). فاستهلت السماء في تلك الليلة فأمطرت، فوكف المسجد في مصلى النبي صلى الله عليه وسلم ليلة إحدى وعشرين، فبصرت عيني رسول الله صلى الله عليه وسلم ونظرت إليه انصرف من الصبح ووجهه ممتلئ طينا وماء.

 

[-2018-] Ebu Said el-Hudrî r.a. şöyle demiştir: Nebi Sallallahu Aleyhi ve Sellem Ramazan ayının ortasındaki on günde itikaf yapardı. Yirminci gece bitip de yirmi birinci gün başlayınca evine gider, kendisi ile birlikte itikafta olanlar da evlerine dönerdi. Bir Ramazan ayında, daha önce evine döndüğü zamanda itikafta kaldı. İnsanlara hitap ederek onlara bazı hususları emretti. Sonra şöyle buyurdu: "Ben (ayın ortasındaki) bu on günde itikaf yapardım. Sonra aklıma bu son on günde de itikaf yapmak geldi. Benimle birlikte itikaf yapanlar, itikaf yaptıkları yerde kalmaya devam etsinler. Kadir gecesi(nin hangi gece olduğu) bana gösterildi, sonra unutturuldu. O halde kadir gecesini son on günde arayın. Onu son on günün tekli gecelerinde arayın. Ben, (kadir gecesinde) su ve çamur içinde secde yaptığımı gördüm."

 

Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in bunu söylediği gece şiddetli bir yağmur yağdı ve Ramazan'ın yirmi birinci gecesi Hz. Nebi'in namaz kıldığı yere mescid'in tavanından yağmur suları aktı. Ben gözlerimle Resulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem'i gördüm, ona baktım. Sabah namazını bitirdiğinde çamur ve su alnını kaplamıştı.

 

 

حدثنا محمد بن المثنى: حدثنا يحيى، عن هشام قال: أخبرني أبي، عن عائشة رضي الله عنها،   عن النبي صلى الله عليه وسلم قال: (التمسوا).

 

[-2019-] Aişe r.anha Nebi Sallallahu Aleyhi ve Sellem'den: "Kadir gecesini Ramazanın son on gününün tekli gecelerinde araştırınız" dîye rivayet etmiştir.

 

 

حدثني محمد: أخبرنا عبدة، عن هشام بن عروة، عن أبيه، عن عائشة قالت:

 كان رسول الله صلى الله عليه وسلم يجاور في العشر الأواخر من رمضان، ويقول: (تحروا ليلة القدر في العشر الأواخر من رمضان).

 

[-2020-] Aişe r.anha şöyle demiştir: Resulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem Ramazanın son on gününde itikafa girer ve şöyle buyururdu: "Kadir gecesini Ramazanın son on gününde araştırınız".

 

 

حدثنا موسى بن إسماعيل: حدثنا وهيب: حدثنا أيوب، عن عكرمة، عن ابن عباس رضي الله عنهما:

 أن النبي صلى الله عليه وسلم قال: (التمسوها في العشر الأواخر من رمضان، ليلة القدر، في تاسعة تبقى، في سابعة تبقى، في خامسة تبقى).

 

[-2021-] İbn Abbas r.a., Nebi Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in şöyle dediğini söylemiştir: "Kadir gecesini Ramazanın son on gününde; dokuz gün kaldığında, yedi gün kaldığında ve beş gün kaldığında araştırın".

 

Tekrar: 2022

 

 

حدثنا عبد الله بن أبي الأسود: حدثنا عبد الواحد: حدثنا عاصم، عن أبي مجلز وعكرمة: قالا: قال ابن عباس رضي الله عنهما: قال رسول الله صلى الله عليه وسلم: (هي في العشر، هي في تسع يمضين، أو في سبع يبقين). يعني ليلة القدر.

قال عبد الوهاب: عن أيوب، وعن خالد، عن عكرمة، عن ابن عباس: (التمسوا في أربع وعشرين).

 

[-2022-] İbn Abbas r.a., Hz. Nebi'in Sallallahu Aleyhi ve Sellem şöyle dediğini söylemiştir: "Kadir gecesi Ramazan'ın son on günündedir; Dokuz gün geçince veya yedi gün kalınca."

 

İbn Abbas şöyle demiştir; Kadir gecesini Ramazan'ın yirmi dördüncü gününde arayın.

 

 

AÇIKLAMA:     Kadir Gecesinin Alametleri   Kadir gecesi ile ilgili pek çok alamet zikredilmiştir ki bunların bir çoğu ancak kadir gecesi geçtikten sonra anlaşılmaktadır.

 

Bunlardan birisi Müslim'in Übey İbn Kab'dan rivayet ettiği şu hadistir: "Gü­neş o gün, ışığı olmadığı halde doğar.

 

Ahmed İbn Hanbel, Übey'den "tas gibi doğar" şeklinde rivayet etmiştir.

 

Ahmed İbn Hanbel, Avn aracılığıyla İbn Mesud'dan "saf olarak doğar" diye rivayet etmiştir. İbn Abbas'tan da buna benzer rivayette bulunulmuştur.

 

İbn Huzeyme, İbn Abbas'tan merfu olarak "Kadir gecesi ılıktır, ne sıcak ne de soğuktur. O günün sabahında güneş zayıf bir şekilde kızıl olarak doğar" ha­disini nakletmiştir.

 

Yukarıda İbn Abbas'tan yapılan rivayete şu açıdan itiraz edilmiştir: Bu hadi­sin merfu olan (Hz. Nebi'e ait olan) kısmını Abdürrezzak mevkuf (sahabe sözü) olarak rivayet etmiştir. Ma'mer, Katade ve asim, İkrime, İbn Abbas aracılı­ğıyla şunu rivayet etmiştir: Ömer r.a., Resulullah'ın Sallallahu Aleyhi ve Sellem ashabını çağırarak on­lara kadir gecesi hakkında sordu. Onlar kadir gecesinin Ramazanın son on gü­nünde olduğunda icma ettiler,

 

(İbn Abbas dedi ki): Ömer'e: "Ben kadir gecesinin hangi gece olduğunu bili­yorum (veya zannediyorum)" dedim. Ömer: Hangi gece? diye sordu. Ben: Son on günden yedi gün geçtiğinde yahut yedi gün kaldığında, dedim. Ömer: Bunu nereden biliyorsun? Diye sordu. Ben: Allah yedi kat gök ve yedi kat yer yarattı. Bir haftada yedi gün vardır. Bir yıl yedi gün içinde (hafta hafta) deveran eder. İnsan yedi şeyden yaratıldı, yedi şey yer, yedi azası üzerine secde eder. Tavaf ve şeytan taşlama sayısı yedi­dir (bunun dışında başka şeyler de var), dedim.

 

Ömer: Sen bizim aklımıza gelmeyen bir şeyi düşünmüşsün, dedi.

 

Buna göre yukarıdaki hadisteki sözün Hz. Nebi'e mi yoksa İbn Abbas'a mı ait olduğu konusunda ihtilaf edilmiştir. Buharı bunun Hz. Nebi'in sözü olduğu görüşünü tercih ederek bunu rivayet etmiş, İbn Abbas'ın sözü oldu­ğuna dair rivayeti ise almamıştır.

 

Kadir Gecesinin Zamanı

 

Alimler kadir gecesinin zamanı hakkında çok farklı görüşler ileri sürmüşler­dir. Cuma namazında duaların kabul edildiği an konusunda olduğu gibi bu me­selede de onların görüşlerinin sayısı kırkı bulmaktadır. Hem Cuma günündeki bu an hem de kadir gecesi, bunu talep etme konusunda insanların ciddi olmala­rını sağlamak amacıyla gizli tutulma noktasında birleşmişlerdir.

 

Kadir gecesinin zamanı hakkında yirmi birinci görüş bunun yirmi yedinci gece olduğudur. Bu Ahmed İbn Hanbel’in ve (kendisinden rivayet edildiğine göre) Ebu Hanife'nin görüşüdür. Übey İbn Kab bu görüşü kesin olarak kabul edip, Müslim'de yer aldığına göre bunun üzerine yemin bile etmiştir. Yine Müslim, Ebu Hazim aracılığıyla Ebu Hureyre'den (r.a.) şunu rivayet etmiştir: Aramızda kadir gecesinin zamanını müzakere ettik. Hz. Nebi Sallallahu Aleyhi ve Sellem şöyle buyurdu: "Ayın tabağın yarısı gibi doğduğu zamanı hanginiz zikrediyor (hatırlıyor)?" .

 

Ebu'l-Hasen el-Farisî bunun "yirmi yedinci gece" anlamına geldiğini söyle­miştir. Çünkü ay, yirmi yedinci gecede bu şekilde doğar. İbnü'l-Münzir "Kadir gecesini araştıran, yirmi yedinci gecede araştırsın" şeklinde rivayette bulunmuştur. Şafiîlerden el-Hilye isimli eserin yazarı bunu alimlerin çoğundan nakletmiştir. İbn Abbas'ın Ömer'in yanında, bu görüşü nasıl çıkardığı ve Ömer'in de bunu onayladığı yukarıda geçmişti.

 

Yirmi beşince görüş, kadir gecesinin son on günün tekli gecelerinde oldu­ğudur. Aişe ve diğer sahabilerin rivayetleri de bunu göstermektedir. Bu en çok tercihe şayan olan görüştür. Ebu Sevr, Müzeni, İbn Huzeyme ve farklı mezheplere mensup alimlerden bir grup bu görüşü kabul etmektedir.

 

Naklettiğimiz bu görüşlerin tümü yirmi üçüncü geceden sonrasındaki tekli gecelere denk düşer. Bu görüşler bunun bu gecelerde olabileceğini anlattığı gibi kadir gecesini bu günlerde arama konusunda ittifak etmektedir.

 

İbnü'l-Arabî "doğrusu bu gecenin hangi gece olduğu bilinmemektedir" de­miştir. Bu, son görüştür.

 

Nevevî bunu reddederek şöyle demiştir: "Hadisler bunu bilmenin mümkün olduğu konusunda birbirini destekler mahiyettedir. Bazı salih kimseler de bu konuda bilgi vermişlerdir. Bunu inkar etmenin ve hangi gecede olduğunu bilmenin mümkün olmadığını söylemenin bir anlamı yoktur."

 

Kadir gecesi ile ilgili görüşler hakkında benim vakıf olduklarım bunlardan ibarettir. Bunlar birbirinden farklı gibi görünüyorsa da aslında bir kısmını birbiri ile birleştirmek mümkündür. Bunlar içinde tercihe şayan olan kadir gecesinin son on günde olmasıdır. En çok ümit edileni son on günün tekli gecelerinde olmasıdır. Bu tekli geceler içinde Şafiîlerce en çok umut beslenen, Ebu Said ve Abdullah İbn Üneys hadisi sebebiyle yirmi bir veya yirmi üçüncü gecedir. Çoğunluğa göre kadir gecesi olduğu en çok ümit edilen gece yirmi yedinci gecedir.

 

Kadir Gecesinin Zamanının Gizli Tutulmasının Hikmeti

 

Alimler şöyle demişlerdir: Kadir gecesinin zamanının gizli tutulmasının hikmeti, onu araştırma konusunda insanların çaba harcamasını sağlamaktır.

 

Şayet bunun hangi gece olduğu belirtilseydi insanlar bu gece ile yetinirlerdi.

 

Bu durum Cuma günündeki "duaların kabul edildiği an" hakkında da geçerlidir.

 

Bu hikmet, "kadir gecesi senenin tümündedir", "Ramazanın tümündedir", "Ramazanın son on günlerinin tümündedir", "son on günün tekli gecelerindedîr" diyenlerin görüşlerine de uymaktadır. Ancak bu hikmet birinci ve ikinci görüşe daha çok uymaktadır.